Wet verruiming slachtofferrechten aangenomen door de Tweede Kamer
Een kamermeerderheid staat achter een verschijningsplicht voor verdachten tijdens het spreekrecht van slachtoffers. Zo wil de kamer dat verdachten van ernstige zeden- en geweldsmisdrijven voortaan verplicht aanwezig zijn op de zitting en bij de uitspraak in hun strafzaak waardoor slachtoffers of nabestaanden gebruik kunnen maken van het spreekrecht in het bijzijn van de verdachte. Zoals dat onlangs ook gebeurde in de Zaak Nicky Verstappen, waarbij de moeder en zus van Nicky Verstappen zich tot verdachte Jos B. richtten. De verdachte wordt op die manier geconfronteerd met het leed dat hij veroorzaakt zou hebben en met de impact die het misdrijf heeft op het slachtoffer of de nabestaande.
Spreekrecht bij tbs-verlenging
Het wetsvoorstel voorziet tevens in een aantal aanvullende slachtofferrechten. Zo komt er ook een spreekrecht voor slachtoffers of nabestaanden tijdens de tbs-verlengingszitting. Het moment waarop een dader weer terugkeert in de samenleving kan bij slachtoffers of nabestaanden namelijk boosheid, verdriet en angst veroorzaken. Door spreekrecht tijdens de tbs-verlengingszitting kunnen slachtoffers of nabestaanden zich uitlaten over de bijzondere voorwaarden die aan de voorwaardelijke beëindiging van tbs met dwangverpleging kunnen worden verbonden. De vader van Rowena Rikkers, beter bekend als het meisje van Nulde, heeft tot nu toe meerdere verzoeken bij de rechtbank ingediend om tijdens de tbs-verlengingen van Mike J. spreekrecht te krijgen. De rechtbank wees deze verzoeken tot nu toe af, bij gebreke van een wettelijke grondslag. Daarin lijkt dus verandering te komen.
Spreekrecht stief-familie en verandering voorschotregeling
Daarnaast mag ook de stief-familie van een overleden slachtoffer straks gebruik maken van het spreekrecht tijdens de terechtzitting. Daarmee wordt recht gedaan aan het feit dat steeds meer kinderen opgroeien in een samengesteld gezin. En tot slot wordt de voorschotregeling voor slachtoffers en nabestaanden uitgebreid. De regeling geldt op dit moment alleen bij zwaardere zaken waarin sprake is van een misdrijf. Dat gaat veranderen, voortaan kun je bij overtredingen ook aanspraak maken op de voorschotregeling. Dat betekent dat de overheid de schadevergoeding voorschiet als de dader na 8 maanden de definitief opgelegde schadevergoeding nog niet heeft betaald.
Onschuldpresumptie of recht op een eerlijk proces in het geding?
Met name het spreekrecht komt tegemoet aan de maatschappelijke wens om daders van misdrijven met hun daden en de gevolgen daarvan te confronteren. Dat is op zich begrijpelijk aangezien de emotionele impact van een misdrijf voor slachtoffers en nabestaanden soms levenslange gevolgen heeft. Maar komt met het spreekrecht de onschuldpresumptie dan wel een eerlijk proces niet in het geding?
Het is immers zo dat iemand onschuldig is totdat het tegendeel bewezen wordt. Dus een met voormelde wetsvoorstellen bedoelde ‘dader’ zit nog steeds als verdachte in het proces en bij zijn zitting(en). De emotionele lading die het spreekrecht met zich meebrengt heeft hoe dan ook invloed op het verloop van het proces, terwijl de rechter op basis van het dossier en het onderzoek ter terechtzitting nog moet bekijken of er wel voldoende wettig en overtuigend bewijs is om de verdachte te veroordelen. Stel dat iemand onschuldig is, dan heeft het spreekrecht ook emotionele consequenties voor de persoon in het verdachtenbankje. Door het spreekrecht kan een slachtoffer spreken ter zitting en zich richten tot de verdachte en beschrijven welk leed is aangedaan. Bewaakt moet worden dat een proces zo eerlijk mogelijk verloopt en dat de rechten van de verdachte niet uit het oog worden verloren. Daar ligt ook een belangrijke rol van de verdediging, zeker nu, ondanks kritieken die zijn geuit, deze wetsvoorstellen toch doorgang vinden.
Bijstand nodig op het gebied van strafrecht? Neem contact met ons op! Onze experts staan voor u klaar.
